3 maja 1920 r. w Żytomierzu odbyły się uroczystości z okazji 129. rocznicy Konstytucji 3 maja, w których uczestniczył Marszałek Piłsudski. Święto to miało szczególne znaczenie dla żytomierzan, ponieważ Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 roku została uchwalona przy udziale posłów wybranych także w Żytomierzu.

„Nadzwyczajnie się cieszę, że na razie przyjęcie ludności (prócz Żydów) jest nadzwyczaj przychylne i nadzwyczajnie sympatyczne. Idzie o to, by to jaknajdłużej zachować. Bolszewicy istotnie byli znienawidzeni”

– napisał Marszałek Piłsudski w Żytomierzu w liście do generała Stanisława Szeptyckiego.

MARSZAŁEK PIŁSUDSKI W ŻYTOMIERZU, 3 MAJA 1920 R. FRAGMENT FILMU POLONIA RESTITUTA

Żytomierz, 3 maja 1920 r., przedstawiciele żytomierskiej społeczności witają chlebem i solą Naczelnego Wodza Polski Józefa Piłsudskiego. Zdjęcie zostało opublikowane przez francuskie wydanie L’Illustration.

Uroczysta msza święta w katedrze św. Zofii w Żytomierzu, z udziałem Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego / Narcyz Witczak-Witaczyński

Po mszy świętej nastąpiła defilada zwycięskich wojsk.

ZOBACZ film dokument Polonia Restituta (Piłsudski w Żytomierzu z 18:52 po 19:55) TUTAJ>>>

W tym samym dniu Naczelny Wódz wydał rozkaz operacyjny zajęcia Kijowa i udał się na front, by osobiście kierować ofensywą wojsk polskich.

4 maja 1920 roku Naczelny Wodz wysłał list z Żytomierza do generała Stanisława Szeptyckiego, w którym opowiadał o tym, jak dobrze ludność ukraińska akceptuje Polaków, mówił także o tym, jak mieszkańcy Żytomierza i okolic nienawidzą bolszewików.

„Nadzwyczajnie się cieszę, że na razie przyjęcie ludności (prócz Żydów) jest nadzwyczaj przychylne i nadzwyczajnie sympatyczne. Idzie o to, by to jaknajdłużej zachować. Bolszewicy istotnie byli znienawidzeni”

– napisał Piłsudski.

Żytomierz, 6 maja 1920 r. Kopia telegramu Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego do głównego atamana wojsk URL Symona Petlury z życzeniem wspólnego zwycięstwa (ЦДАВО України. Ф. 1429. Оп. 2. Спр. 24. Арк. 8)

„W chwili, gdy wojska polskie ramię w ramię z chrobrymi oddziałami ukraińskimi, w imię starego hasła polskiego: «za naszą i waszą wolność», wojują ze wspólnym wrogiem, miło mi, dziękując za szczere słowa, z jakimi Pan zwróciłeś się do mnie, z okazji zwycięstwa, powitać Pana w granicach Pańskiej ojczyzny, której w imieniu moim i narodu polskiego życzę jak największego powodzenia, w przekonaniu, że porozumienie pomiędzy Republikami Ukraińską i Polską, wzmocnione wspólnymi pomyślnymi walkami, przyniesie sławę i trwały dobrobyt obu narodom”

– napisał Józef Piłsudski do Symona Petlury.

JAGIELLONIA.ORG

Główne zdjęcia: Józef Piłsudski w Żytomierzu, 3 maja 1920 r. screenshots z filmu Polonia Restituta 1918 – 1920 (koloryzacja Antoni Syczewski, history.zt.ua)